Giữa khoảnh khắc giao thời giữa năm mới và năm cũ, thịt dê không đơn giản chỉ là mĩ vị mà trời đất ban tặng con người mà còn là món ăn mang tới điềm lành.
Tín niệm dân gian “né” xơi thịt chó, thịt vịt đầu năm nhưng lại hồn nhiên và “cởi mở” với món thịt dê. Người đang gặp bị “sao quả tạ”, Kim Lâu, Thái Bạch chiếu lên vận mệnh lại càng thích chén thịt dê đầu năm, nghe đâu càng ăn nhiều càng tránh được vận xui, vận rủi. Dân làm ăn kinh doanh ăn thịt dê cuối tháng để giải xui giải hạn rồi lại xơi chính thứ thịt ấy vào đầu tháng đầu năm để việc làm ăn được hanh thông, phát tài phát lộc. Ăn thịt dê giải hạn tất nhiên là phi khoa học nhưng người ta cứ vu vơ tin qua hàng thập kỷ, lâu dần thành thói quen, thành tâm thức, thành một loại tập tục. Nhiều nơi, cứ cuối năm người dân lại rủ nhau rinh về mấy cân thịt dê để cả nhà ăn lấy lộc trong ngày Mùng một Tết.
Nguyên nhân thịt dê trở thành thứ “thịt may mắn”, có tác dụng như tấm lá chắn tâm linh trong tiềm thức dân gian có thể bắt nguồn từ chính cái tên mang đến điềm lành của nó. Theo tiếng Hán, dê đọc là dương, đồng âm với tường trong “cát tường” (điềm lành, may mắn), bản thân chữ “dương” cũng là một bộ phận cấu thành nên chữ “tường”. Nó cũng giống như việc người mình cứ thích xài qua xài lại mấy số 66, 88 vì sự đồng âm lục bát – lộc phát đầy khát vọng vinh hoa. Tin hay không tin, ăn miếng thịt dê đầu năm cũng chẳng hại gì. Huống nữa, được thưởng thức một món ăn ngon lành giữa lúc trời đất giao mùa bản thân nó cũng đã là hạnh phúc, là vận may đối với khách ẩm thực.
Thịt dê đương nhiên là ngon. Từ Bắc chí nam, chả mấy người dám bạo gan bác bỏ chân lý đó. Chất thịt non, ngon ngọt bùi béo của dê đưa vào trong vị giác đã mòn mỏi cùng thịt gà cá vịt một “luồng gió mới”. Đầu xuân, trời đất gai gai lạnh, món thịt dê lại càng đắc địa, nó nhen lên cái ấm trong gan ruột người ăn. Văn hóa ăn thịt dê của người Việt trải dài từ cổ đến kim, miên man chảy khắp cả ba vùng miền của tổ quốc. Dù đặt chân tới đâu, Bắc, Trung hay Nam, thực khách đều dễ dàng kiếm cho mình vài ba món đặc sản liên quan tới dê. Danh sách các món ăn chế biến từ thịt dê cũng đông đảo, dài dằng dặc, ít ra cũng vài chục món. Nào là dê ủ trấu, dê tái chanh, dê hầm thuốc bắc, dê nướng ngũ vị, dê xào lăn, dê xào thập cẩm! Nào là cháo gan dê, cháo thịt dê, tiết canh dê!… Những món ăn chỉ nghe thôi đã thấy bắt thèm nữa là lúc được khua đũa tự mình đãi ông thần vị giác.
Khác với nhiều món sơn trân hải vị cứ đòi hỏi người ăn phải là tay sành sỏi trong làng ẩm thực, người thưởng thức thịt dê chỉ cần có một đầu lưỡi bình dân là đủ sức “thẩm” ra được cái thú vị ẩn chứa giữa những thớ thịt tươi ngon. Miếng thịt dê không cầu kỳ đòi sánhđôi cùng những nguyên phụ liệu thuộc hàng “quý tộc”. Nó ung dung hòa mình vào đám rau cỏ quê mùa với lá mơ, lá sung, lá ổi, lá đinh lăng… với hành hoa, sả, ớt. Lúc này, nó quấn quýt với món tương bần mằn mặn mà ngòn ngọt. Lúc khác, nó súng sính với đĩa chao đậm đà, ngầy ngậy béo. Hôm nay, nó chơi với mấy lát riềng cay. Ngày mai, nó đùa với chút gừng già giã nhỏ, cay thơm khó diễn thành lời. Thêm một chút thính gạo nếp rang với vài chiếc lá chanh thái nhuyễn, thế là đủ để thịt dê cùng đám bạn nhà quê của nó làm nên thứ mĩ vị khiến người ăn thấy “ngon rùng ngon rợn” lên rồi!
Đa phần các món thịt dê đều rất “tri kỉ” cùng men cay, nhất là thứ men cay made in người Việt. Nhắc đến thịt dê, người ta cũng dễ dàng liên tưởng đến các cuộc quây quần tụ hội, nơi các đấng trượng phu khề khà bên chén rượu, vừa ăn vừa luận đủ thứ chuyện dưới đất trên trời. Bữa nhậu vừa thỏa mãn phần tinh thần (nhờ được giao lưu cùng các chiến hữu) vừa “hun đúc” thêm cho phần thể chất cường kiện của các bậc mày râu. Y học nhận định thịt dê là loại thực phẩm bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe và giúp chữa được nhiều chứng bệnh. Nó thúc đẩy lưu thông máu, tăng thân nhiệt, hỗ trợ điều trị các bệnh lao, viêm phế quản, hen suyễn, đau đầu… Kinh nghiệm dân gian cũng đã đúc kết được hàng loạt các món ăn bồi bổ từ thịt dê có tác dụng chữa trị các chứng bệnh đau lưng mỏi gối, bổ thận tráng dương, ít tinh trùng, yếu sinh lý…
Vượt lên trên tất cả những lợiíchích sức khỏe thịt dê mang lại, tăng cường sức mạnh đànông mới là “điểm nhấn đích thực” và không thể bỏ qua khi nhắc đến loại thịt này. Ấy là vì mỗi dịp được chén thịt dê, cánh đàn ông lại thấy chất nam nhi trong mình đầy sung sức. Nó chẳng những đem đến cho họ lạc thú thưởng thức một món ngon mà còn thổi lên ngọn lửa tình ấm áp, nhen lên phút hoan lạc ân ái vợ chồng. Đấy chính là thứ lộc xuân cụ thể, chân thực và ý nghĩa. Miếng thịt dê ngon đem lộc đến cho cả chồng và vợ, đem đến cả những đêm xuân khúc khích rủ rỉ: “Tái dê chấm với tương bần; Ăn vào nó cứ tần mần như dê; Đêm về vợ lại tỉ tê; Tối mai ta lại tái dê tương bần”.
Theo Nguyễn Chí – Lifestyle
